‘Druk en veel belangstelling’. Zo omschrijft Gerrit Dannenberg, directeur van het Rijssens Museum, de Open Monumentendag in Rijssen. „Ik kom net van de oude begraafplaats. Daar waren heel veel mensen”, vertelt Dannenberg. „Vandaag is het juist extra interessant, omdat gidsen er rondleidingen geven.”
Veel animo is er ook in en rondom kasteel Oosterhof. Buiten op het terras zit het vol met bezoekers. In het museum lopen ouders met kinderen. De deuren van het statige kasteeltje staan uitnodigend open. Vriendjes Matthias (12) en Thomas (11) staan in het trappenhuis te kijken naar een gigantisch apparaat vol tandwielen.
Herenkamer is muziekkamer
„Dit is het voormalige uurwerk van de Schildkerk”, weet Thomas. „Ik vind dit wel het allermooiste wat in dit huis staat.” Toch komen ze niet voor de open dag. Buiten op het historische terrein gebeurt nog heel wat anders. Dure bolides als Ferrari’s en Porsches, die meedoen aan een rally, rijden één voor één de kasteeltuin in. Het maakt het contrast tussen cultureel erfgoed en de moderne tijd nog groter.
Het is dan ook een bizar gezicht, al die moderne techniek geparkeerd op het adellijke gras wanneer je door de hoge ramen vanuit de herenkamer naar buiten kijkt. De enige kamer in het kasteel met een stenen vloer, legt gids Jan uit. Hij geeft al 25 jaar rondleidingen in de Oosterhof. „De rest van de kamers heeft houten vloeren. In deze kamer werd vroeger de muziek gemaakt. Vanwege de akoestiek. Dan gingen de meubels eruit en was het feest.”
Rijke Hanzestad
Dat moet zo rond 1700 zijn geweest. De tijd waarin Rijssen een welvarend stadje was. Wie daar alles over kan vertellen is Koos van der Burgh (69). De oud-huisarts heeft zich ooit vastgebeten in de geschiedenis van Rijssen en is tevens initiatiefnemer van de originele bronzen stadsmaquette die in de wijk Bevervoorde staat.
„Omdat ik heel graag wil weten waarom iets is. Waarom Rijssen Rijssen heet bijvoorbeeld. Weet je dat Rijssen vroeger tot de top 5 van de Twentse steden behoorde? Hier ligt een rijke geschiedenis. Die gaat terug tot 1100 na Christus. Het is best jammer dat niemand geïnteresseerd is in dat verre verleden.”
Wellicht omdat die tijd zó ver achter de Rijssenaren ligt. Om toch een beeld te krijgen hoe het Hanzestadje er in de middeleeuwen bijlag, is ooit in opdracht van de Kulturele Raad Rijssen, een bronzen maquette gemaakt. „Zoiets wilden we ook heel graag in het museum”, vertelt Dannenberg. „Kunstenares Ingrid Hegeman heeft de stadsmaquette in klei nagemaakt.”
Leuke weetjes uit de middeleeuwen
Dannenberg en Van der Burgh hebben het al gezien. Prachtig vinden ze het resultaat. Duidelijk herkenbaar is de Schildkerk die imposant boven de huizen uitsteekt. Langs beide kanten van de twee grote straten staan 200 huisjes. Daartussen liggen kleurrijke groentetuintjes en akkertjes. Allemaal gesitueerd binnen de stadswal. Daar buiten ligt de gracht, die in dit geval blauw is geschilderd.
Maar of er ooit water in heeft gezeten, valt te betwijfelen. „Zo zullen er nog een paar dingen zijn die niet kloppen. Van wat we weten komt dit het dichtste bij de werkelijkheid van toen”, zegt Van der Burgh, die nog een aantal leuke weetjes oprakelt. „Waarom werd er altijd buiten de poorten een duel gehouden? Als je binnen de poort iemand doodde, kreeg je de doodstraf. Was dat buiten de poort dan kreeg je een geldboete.”
Grapje van de kunstenares
En om te waarschuwen dat de poorten om 22.00 uur ’s avonds dichtgingen, luidde de klok om 21.30 uur. Die klok luidt nog steeds op dat tijdstip, weten omstanders. Terwijl de aanwezigen met hun neus boven de maquette hangen, komen de verhalen van vroeger. „Zie je wat er gebeurt”, vervolgt Dannenberg. „Dit is nou precies de bedoeling.” En het grapje? Kijk maar eens goed naar het opmerkelijke detail op het plein voor de Schildkerk. Een ding is zeker, dat knalgroene huisje stond er in de Middeleeuwen echt nog niet.
